Założenia projektu
SGGW Leśny Zakład Doświadczalny w Rogowie we współpracy z Komitetem Ochrony Orłów zrealizował w latach 2017-2020 ogólnopolski projekt pt.: „BocianiMy w Lasach. Dobre praktyki ochrony i zarządzania populacją bociana czarnego na terenach leśnych” nr: POIS.02.04.00-00-0154/16, współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach konkursu nr 2.4.1/1/2016.
Wartość projektu wyniosła: 1 268 840,79 zł
Dofinansowanie z Unii Europejskiej 1 044 123,00 zł
Głównym celem projektu BocianiMy w Lasach było:
- wypracowanie i wdrożenie dobrych praktyk ochrony siedlisk i zarządzania populacją bociana czarnego na terenie:
- 47 nadleśnictw
- 17 Leśnych Kompleksów Promocyjnych i pokrywających się z nimi powierzchniowo,
w części lub w całości 21 OSOP Natura 2000
- monitoring i ochrona do 100 stanowisk lęgowych, co stanowiło około 7% ówczesnej populacji krajowej gatunku
- Puszcza Knyszyńska
- kod obszaru: PLB200003 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB200003 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Puszcza Białowieska
- kod obszaru: PLC200004 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa siedliskowa, status: obszar mający znaczenie dla Wspólnoty
- kod obszaru: PLC200004 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Puszcza Piska
- kod obszaru: PLB280008 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB280008 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Puszcza Napiwodzko-Ramucka
- kod obszaru: PLB280007 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB280007 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Dolina Pasłęki
- kod obszaru: PLB280002 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB280002 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Puszcza Darżlubska
- kod obszaru: PLB220007 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB220007 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Dolina Dolnej Odry
- kod obszaru: PLB320003 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB320003 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Ostoja Wkrzańska
- kod obszaru: PLB320014 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB320014 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Bory Tucholskie
- kod obszaru: PLB220009 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB220009 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Puszcza Notecka
- kod obszaru: PLB300015 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB300015 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Dolina Baryczy
- kod obszaru: PLB020001 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB020001 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Dolina Pilicy
- kod obszaru: PLB140003 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB140003 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Ostoja Kozienicka
- kod obszaru: PLB140013 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB140013 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Karkonosze
- kod obszaru: PLB020007 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia
- kod obszaru: PLB020007 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Góry Izerskie
- kod obszaru: PLB020009 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB020009 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Lasy Janowskie
- kod obszaru: PLB020009 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB020009 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Beskid Niski
- kod obszaru: PLB180002 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB180002 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Puszcza Niepołomicka
- kod obszaru: PLB120002 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB120002 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Pogórze Przemyskie
- kod obszaru: PLB180001 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB180001 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Góry Słonne
- kod obszaru: PLB180003 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLB180003 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
- Bieszczady
- kod obszaru: PLC180001 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
rodzaj ochrony: Dyrektywa ptasia, status: obszar specjalnej ochrony ptaków
- kod obszaru: PLC180001 / zobacz na mapie GeoSerwis GDOS
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gatunek objęty projektem:
Projekt dotyczył ochrony gatunku bociana czarnego Ciconia nigra. Obszar Polski jest położony w centrum zasięgu geograficznego występowania tego gatunku w Europie, stanowi blisko 25% jego populacji w granicach Unii Europejskiej (EIONET 2014), co nakłada na nas dużą odpowiedzialność za zachowanie trwałości zarówno tego gatunku ptaka brodzącego jak i jego wilgotnych siedlisk.
Pośrednio z efektów projektu korzystają również inne gatunki, np. używające do swoich lęgów gniazd bociana czarnego- puchacz i orlik krzykliwy. Bocian czarny jest uważany za gatunek parasolowy (umbrella species), czyli taki, którego ochrona jest korzystna dla wielu innych współwystępujących gatunków i ich siedlisk
Zaplanowane działania ochronne:
- monitoring stanowisk lęgowych i drzew,
- pomiary siedlisk, drzew lęgowych i biocenotycznych,
- pomiary poziomu wód gruntowych w drzewostanach lęgowych i w zlewni żerowisk z pomocą piezometrów,
- aktualizacje i/lub opracowanie projektów stref ochronnych,
- zabezpieczanie lęgów przed drapieżnictwem kuny leśnej,
- aktywne poszukiwania nowych gniazd,
- wzmacnianie gniazd narażonych na spadanie.
Zaplanowane działania badawcze:
- monitoring gniazd i lęgów za pomocą fotopułapek
- badanie za pomocą loggerów założonych na ptaki wielu zagadnień związanych z ekologią przestrzenną bociana czarnego.
Zaplanowane działania edukacyjne:
Przeprowadzono także zintegrowane działania edukacyjne poszerzające wiedzę o gatunku i siedliskach mokradłowych, promujące potrzebę ich ochrony:
- transmisja online
- czapeczki
- tablice
- broszury
- pakiet edukacyjny
- szkolenia dla 400 osób we wszystkich 17 rdLP.
Zakres przeprowadzonych działań:
Działania projektowe prowadzono na terenie 47 nadleśnictw, 17 Leśnych Kompleksów Promocyjnych i pokrywających się z nimi powierzchniowo, w części lub w całości 21 OSOP Natura 2000.
Zaplanowany efekt ekologiczny:
Poprawa jakości zarządzania i zachowanie właściwego stanu siedlisk lęgowych i żerowisk bociana czarnego na obszarze 17 LKP oraz 21 OSOP Natura 2000 oraz w efekcie także skuteczniejsze zarządzanie (i ochrona) gatunkiem na terenie całego kraju, także na obszarach innych nadleśnictw nie będących ani w strukturach LKP, ani w obrębie obszarów Natura 2000. Zaktulizowano oraz opracowano 75 projektów stref ochronnych wokół gniazd bociana czarnego.
Zrealizowane działania ochronne:
- monitoring 100 stanowisk lęgowych
W trakcie przygotowywania wniosku aplikacyjnego projektu opierano się na liczbie par wskazanej w tzw. SDF-ach czyli Standardowych Formularzach Danych dla poszczególnych obszarów N2000. W praktyce okazało się ze w wielu obszarach dane zostały oszacowane na podstawie obserwacji ptaków, a nie na znajomości konkretnych lokalizacji gniazd. Stąd niektóre ptaki mogły być liczone podwójnie albo mogły być ptakami nielęgowymi. Dzięki projektowi w wielu obszarach udało się te dane zweryfikować. 90% skuteczność zadania pn. „monitoring stanowisk” można uznać w tym kontekście za wysoką.
- ponad 100 pomiarów siedlisk, drzew lęgowych i biocenotycznych
Dokonanie pomiarów w 91% można uznać za realizację tego zadania w stopniu wysokim wystarczającym do osiągnięcia zakładanego celu ekologicznego./p>
- aktualizacje oraz opracowanie 75 projektów stref ochronnych
Zadanie to zrealizowano w stopniu wystarczającym tj. w 75%, ponieważ w niektórych stanowiskach funkcjonujące strefy nie wymagały aktualizacji lub nie były znane gniazda, nie można więc było powołać stref.
- montaż 25 opasek zabezpieczających przed kunami
Zadanie to zrealizowano w stopniu wystarczającym tj. w 80%, ponieważ w wielu stanowiskach zabezpieczanie drzew gniazdowych opaskami nie było skuteczne ze względu na silne zwarcie ich koron z koronami drzew sąsiednich.
- nanoszenie na pnie drzew preparatów odstraszających - repelentów (175 stanowisk)
Zadanie to zrealizowano w stopniu wystarczającym tj. w 78%, ponieważ w wielu stanowiskach bociany z różnych przyczyn nie przystępowały do lęgów, nie było więc tym samym potrzeby malowania takich drzew gniazdowych.
- aktywne poszukiwania nowych gniazd (75 kontroli)
Aktywne poszukiwania nowych gniazd w większej niż zakładano liczbie były konsekwencją nieznajomości lokalizacji wielu gniazd w wielu obszarach, mimo stwierdzeń ptaków w rewirach i wykazywaniu ich jako „stanowiska lęgowe” w SDF-ach. Realizacja tego zadania w sposób znaczący wpłynęło korzystnie na osiągnięcie zakładanego celu efektu ekologicznego.
- odbudowa i wzmacnianie 25 gniazd narażonych na spadanie
Zadanie to zrealizowano w stopniu wystarczającym tj. w 88%, ponieważ potrzeba wzmacniana / odbudowy spadających gniazd obarczona była w dużym stopniu czynnikiem losowym, np. silnymi wiatrami, ulewnymi deszczami, zmęczeniem materiału (gałęzi drzew) itp. czego nie można było do końca przewidzieć.
- pomiary poziomu wód gruntowych w drzewostanach lęgowych i w zlewni żerowisk z pomocą piezometrów
zrezygnowano z tego zadania
Zrealizowane działania badawcze:
- monitoring gniazd i lęgów za pomocą fotopułapek
Dzięki zastosowaniu fotopułapek przy gniazdach bocianów w latach 2018-2023 zgromadzono materiał z ponad 100 gniazd dokumentujący przebieg lęgów, fenologię, behawior, sukces lęgowy i zagrożenia. Zgromadzono i przeanalizowano ponad 100000 zdjęć.
- badanie zagadnień związanych z ekologią przestrzenną bociana czarnego za pomocą założonych na ptaki loggerów GPS/GSM
Dzięki zastosowaniu loggerów GPS-GSM po raz pierwszy w Polsce na taką skalę poznano wiele szczegółów ekologii przestrzennej ponad 100 osobników młodych bocianów czarnych w obrębie drzewostanów lęgowych, daty rozpoczęcia migracji jesiennej, trasy wędrówek i postojów oraz zimowisk.
Zrealizowane działania edukacyjne:
Przeprowadzono zintegrowane działania edukacyjne poszerzające wiedzę o gatunku i siedliskach mokradłowych, promujące potrzebę ich ochrony (Wszystkie prace wykonane w ramach tego zadania wpłynęły na wzrost świadomości ekologicznej i wiedzy na temat dobrych praktyk ochrony i zarządzania populacją bociana czarnego Ciconia nigra na terenach leśnych także wśród osób niezwiązanych zawodowo z Lasami Państwowymi, tj. przyrodników, edukatorów edukacji ekologicznej, nauczycieli, dzieci i młodzieży. W Warsztatach wzięło udział ponad 400 osób. Pakiety edukacyjne trafiły wybiórczo do wszystkich województw w kraju. Dni bociana czarnego przeprowadzono w mediach społecznościowych oraz zaktywizowano dzieci i młodzież za pomocą konkursu. Mapa lotów spotkała się z ogromnym zainteresowaniem wśród około 36 tysięcy osób z kraju i z zagranicy. Strona internetowa na bieżąco aktualizowana oraz profil na Facebooku zgromadziły kilkadziesiąt tysięcy internautów. Dzięki temu zwrócono powszechnie uwagę na potrzebę ochrony bociana czarnego i zwiększono wiedzę na temat jego biologii):
- transmisja online
- czapeczki
- tablice
- broszury
- pakiet edukacyjny
- szkolenia dla 400 osób we wszystkich 17 rdLP
Obszar terenowy przeprowadzonych działań:
Działania projektowe zostały przeprowadzone na terenie 47 nadleśnictw, 18 Leśnych Kompleksów Promocyjnych i pokrywających się z nimi powierzchniowo, w części lub w całości, 21 OSOP Natura 2000.